اتاق موسیقی

واژهٔ موسیقی یک وام‌واژه از زبان عربی است که به ایران و زبان فارسی راه یافته و تلفظ درست آن در عربی موسیقا» است همانند عیسی»، موسی»، طوبی» و حتی املای موسیقا» تاحدودی در متون عربی رواج دارد چراکه در عربی دو حرف ی» (با دو نقطه در زیر) و ی» (ألف مقصوره، بدون نقطه) تلفظ و کارکرد متفاوت دارند، ریشهٔ اصلی واژه از زبان یونانی و برگرفته از واژهٔ ‎(Mousika) μουσική و مشتق از واژهٔ Μοῦσαι است.براساس مدارک موجود، واژه موسیقی» و هم‌خانواده‌های آن در مفاتیح العلوم» خوارزمی و رسالهٔ موسیقی اخوان الصفاء دیده می‌شود که هر دو متعلق به قرن چهارم هجری قمری هستند.

قبل از ورود اسلام به ایران، در زبان فارسی به جای موسیقی» از خُنیا» و به جای موسیقی‌دان» یا مُطرِب» از خُنیاگر» استفاده می‌شد که با واژگانی نظیر خونیاک» در پارسی میانه و هونواک» در اوستایی نیز از آن یاد شده‌است.همچنین واژه‌هایی نظیر گوسان»، ان» و رامشگر» نیز برای موسیقی‌دان و خواننده به کار می‌رود.

انسان اولیه مبانی موسیقی را از طبیعت آموخت و به تدریج با استفاده از آلات و ادوات کار و زندگی اصوات موزونی را ایجاد نمود.حدود 5000 سال پیش سومری ها با استفاده از چنگ قطعات موسیقی برای رقص می ساختند. در مصر قدیم موسیقی بیشتر جنبه و مذهبی داشت. در دوران رنسانس تحولاتی در شیوه نت نویسی پدید آمد و موسیقی مذهبی اساس و پایه علمی یافت، قطعات موسیقی رقص دوره رنسانس که امروزه در دست است نشان می دهد که در آن زمان یعنی حدود قرن 15 و 16 میلادی سازهای متعددی در خدمت موسیقی بوده اند.
 

تنظیم هفت ساختار مقامی معروف به خسروانی:

• تنظیم و سازماندهی سیستم موسیقایی یعنی هفت ساختار مقامی معروف به خسروانی و سی مقام اشتقاقی و 360 ملودی در دوره ساسانی انجام شد. شمار آنها با تعداد روز در هفته، ماه و سال تقویم ساسانیان برابر بوده‌است.

امروزه به درستی معلوم نیست که این مقام‌ها و آهنگ‌ها چه بوده اند؛ اما نام‌های بعضی از این آهنگ‌ها توسط نویسندگان دورهٔ اسلامی ذکر شده؛ نام‌هایی چون کین ایرج، کین سیاوش که شاید اشاره به حوادث تاریخی داشته‌اند و اسامی چون باغ شیرین و باغ شهریار که شکوه دربار را نشان می‌داد، و نیز اسامی چون سبز بهار و روشن چراغ را بکار می‌بردند. اما دربارهٔ آن آهنگسازی‌ها اطلاعات درستی در اصول نظری آن دوران وجود ندارد.

موسیقی ایران از لحاظ تاریخی به دو دوره باستان و اسلامی قابل تقسیم‌بندی است.

دوران باستان: دوران پیش از اسلام یا دوران باستانی مربوط به زمان قبل از حمله اعراب به ایران است.

این دوران، خود به دوره‌های کوچکتری از سلسله‌های ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی بخش‌بندی می‌شود.

بخشی نیز مربوط به قبل از این سلسله‌ها در تمدن عیلام و بخشی در زمان پیش از تاریخ یا اساطیری است.

به علت تاثیر متقابل موسیقی شرقی در دوران باستان، موسیقی ایرانی یا موسیقی شرقی می‌تواند مشترکات بسیاری با موسیقی هند، ترکیه و عراق داشته باشد.